Hipertansiyon diğer isimlendirmesi ile kan basıncı yüksekliği nedir?
Hipertansiyon kan basıncının yükselmesidir. Çocuklarda sık görülmemek ile birlikte mutlaka doktor değerlendirilmesi gerekmektedir. Çocukluk çağında hipertansiyonun devam etmesi kişinin erişkinlik dönemi için önemli bir kalp damar hastalığı risk faktörüdür.
Çocukluk çağında hipertansiyonun hiçbir semptomu olmayabilir.
Hipertansiyonu olan çocukların büyük bir kısmında herhangi bir semptom görülmemektedir. Bu nedenle Amerikan Pediatri Akademisi 3 yaşından itibaren çocukların her sağlık kontrolünde kan basınçlarının da ölçülmesini önermektedir. Çocuklarda görülebilecek hipertansiyon semptomları:
- • Tekrarlayan baş ağrısı
- • Kusma
- • Tekrarlayan burun kanamaları
- • Bulanık görme
- • Uzuvlarda güç kaybı / uyuşma
- • Bilinç değişikliği / nöbet
- • Kötü koordinasyon
Çocukluk çağında hipertansiyon nedenleri nelerdir?
Primer hipertansiyon (Esansiyel hipertansiyon): Primer hipertansiyon yapılan değerlendirilmeler sonrasında hipertansiyonun nedenin bulunamadığı durumdur. Çocuklarda sıklığı giderek artmakta ve başlangıç yaşı küçülmektedir. Sıklıkla 10 yaşından sonra görülmektedir. Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, tuz kullanımı, sigara içimi veya maruziyeti, stres, artmış kilo, hareketsiz yaşam tarzı veya obezite ile yakından ilişkilidir. Bu çocuklarda başlangıç evresinde genellikle herhangi bir semptom görülmemektedir.
Sekonder hipertansiyon: Bu çocuklarda başta böbreklerden kaynaklanmak üzere hipertansiyona neden olan ciddi bir hastalık mevcuttur. Bu çocukların çok büyük bir kısmında ciddi semptomlar vardır ve sıklıkla daha küçük yaştaki çocuklarda görülmektedir. Çocuklarda görülebilecek sekonder hipertansiyon nedenleri:
-
• Böbrek hastalıkları
- • Üriner sistemin yapısal bozuklukları
- • Piyelonefrit (Böbrek dokusunun enfeksiyonu)
- • Glomerülonefritler
- • Kistik böbrek hastalıkları
- • Böbreğin damarsal hastalıkları
- • Akut böbrek hasarı
- • Kronik böbrek hastalığı
-
• Kalp damar sistemi hastalıkları
- • Kalp yetmezliği
- • Aort darlığı
- • Bazı akciğer hastalıkları
- • Hormonal (endokrin) bozukluklar
- • Santral sinir sistemi ile ilişkili hastalıklar
- • Kullanılan ilaç veya diğer toksik maddeler
Hipertansiyon tanısı nasıl konulmaktadır?
Hipertansiyon tanısı uygun şekilde ölçülen kan basıncının, çocuğun cins, yaş ve boyuna göre belirlenmiş standartlar ile karşılaştırılması ile konulmaktadır. Kan basıncı anlık olarak değişkenlik gösterebileceği için mutlaka çocuğun dinlenmiş ve rahat bir şekilde olduğundan emin olunduktan sonra kan basıncı ölçümü yapılmalıdır. Kan basıncının yüksek saptanması durumunda en az 15 dakika ara ile 3 ölçüm yapılarak ortalama değerler dikkate alınmaktadır. Çocuklarda hipertansiyon tanısının konulmasında önerilen yöntem yaşam içi kan basıncı izlemidir (tansiyon holteri). Bu işlem genellikle 5 yaşın üzerindeki çocuklarda çocuğun koluna takılan tansiyon manşonun 24 saat boyunca belirli aralıklar ile kan basıncını ölçerek elektronik bir cihaza kayıt edilmesi ile gerçekleştirilmektedir.
Yaşam içi kan basıncı ölçümü ile hipertansiyon tanısının yanında beyaz önlük hipertansiyonu ve maskelenmiş hipertansiyon gibi durumlar da değerlendirilebilmektedir. Çocuklar sağlık kontrollerinde gergin olabilirler. Bu durumda ölçülen kan basınçları yüksek çıkabilmektedir. Kontrolleri sırasında kan basıncı yüksek saptanan bu çocukların bir kısmının yaşam içi kan basıncı izlemleri tamamen normal saptanmaktadır. Bu durum beyaz önlük hipertansiyonu olarak adlandırılmaktadır. Maskelenmiş hipertansiyon ise adından da anlaşılacağı üzere çocuğun kontrolleri sırasında ölçülen kan basınçları normal sınırlarda olmasında karşın yaşam içi kan basıncı izleminde hipertansiyon saptanması durumudur. Bu durum tedavide gecikmelere neden olacağı için son derece önemlidir.
Hipertansiyon tanısı konulması sonrasında ek incelemeler gerekli midir?
Çocuklarda hipertansiyon tanısının konulması sonrasında bazı idrar ve kan testlerinin yanında üriner sistemin değerlendirilmesi için görüntüleme yöntemlerine başvurulmaktadır. Ayrıca mutlaka ekokardiyografi ile kardiyovasküler sistem değerlendirilmelidir. Sekonder hipertansiyon düşünülmesi durumunda ek tetkiklere ihtiyaç duyulabilmektedir.
Hipertansiyon tanısı konulan çocukların kan basınçları mutlaka normal seviyelere getirilmelidir!
Hipertansiyon tanısı konulan çocuklar mutlaka tedavi edilmelidir. Yaşam tarzı ve diyet değişikliği, hipertansiyonun nedeni ne olursa olsun ana tedavi şeklini oluşturmaktadır. Bazı çocuklarda kan basıncını kontrol altına almak için ilaçlara ihtiyaç duyulabilmektedir. İncelemeler sırasında hipertansiyona neden olan bir hastalık saptanması durumunda bunun ortadan kaldırılması ile kan basıncı normale dönebilmektedir.
Hipertansiyonu olan çocuklarda önerilen beslenme tarzı Akdeniz tipi beslenmedir. Akdeniz tipi beslenme içeriğinde ağırlıklı olarak sebze ve meyveler olup hayvansal gıdalar daha az bulunmaktadır. Ayrıca bu çocuklarda tuz alımı kısıtlanmalıdır. Paketli gıdalar (cips, çikolata, vb.) içerisinde bol miktarda tuz bulunduğu unutulmamalıdır. Eğer hipertansiyonun nedeni kronik böbrek hastalığı ise bu durumda daha özel diyetler gerekebilmektedir.
Hareketsiz/inaktif (sedanter) yaşam tarzı çağımızın sorunları arasında gösterilmektedir. Çocuklarda kan basıncı yüksekliği kontrol altına alınana kadar aktif spor önerilmemektedir. Çocuğun kan basıncının kontrol altına alınmasının ardından, hekimin değerlendirmesi sonrasında haftada 3-5 gün en az 30-60 dakika süre ile spor yapılması önerilmektedir.
Yaşam tarzı ve diyet değişikliği sadece çocuk ile kısıtlı kalmamalı, diğer aile fertleri de sağlıklı yaşam ve sağlıklı beslenme tarzını benimsemelidir.
Hipertansiyonu olan çocukların bir kısmında yaşam tarzı ve diyet değişikliği ile kan basıncı normal sınırlara getirilememektedir. Bu durumda kan basıncının normalleştirilmesi için çeşitli ilaçlar kullanılabilmektedir. Çocuğa yazılan ilaç/ilaçların belirlenen tedavi şemasının dışına çıkılmadan kullanılması çok önemlidir. Ekstra doz ilaç kullanılması çocuğa zarar verebilir. Yan etki görülmesi veya başka bir ilaç kullanılması gerektiğinde mutlaka hipertansiyonun takibini yapan hekim ile görüşülmelidir. Bu çocukların çok büyük bir kısmında başlanan ilaç(lar) bir süre sonra kesilmektedir. İlaçların kesilmesi mutlaka doktor tavsiye ve gözetiminde yapılmalıdır.
Hipertansiyon ciddi bir sağlık sorunudur!
Çocuklarda hipertansiyon çok önemli bir sorun olup, önerilen sağlık kontrolleri aksatılmamalıdır.