Hematüri (İdrarda kan) nedir?
İdrarda kan saptanması durumu hematüri olarak adlandırılmaktadır. Çocuklarda hematüri iki şekilde tanımlanmaktadır. Makroskopik hematüri; gözle görülebilen pembe, parlak kırmızı, kola veya çay renginde olabilen hematüri tipidir. Mikroskopik hematüri ise idrar tahlili ve idrar mikroskopisi ile saptanabilen hematüridir. Hematürinin çeşidi ne olursa olsun bu kanama idrar yollarının herhangi bir bölümünden olabilir. İdrar yollarının parçası olan organlar; idrarın yapıldığı böbrekler, bu idrarı idrar kesesine (mesane) getiren tüpcükler (üreterler), idrar kesesi ve idrarın vücuttan atılmasını sağlayan kanaldır (üretra).
Çocuklarda hematüri nedenleri nelerdir?
Çocuklarda birçok durum veya hastalık hematüriye neden olabilmektedir. Bunlardan bazıları;
- • İdrar yolu enfeksiyonu
- • İdrar yollarında taş (üriner sistem taşı)
-
• Böbrek hastalıkları
- • Glomerülonefritler
- • Ailesel glomerüler hastalıklar (Alport sendromu,..)
- • Böbrek kisti
-
• İdrar içerisinde mineral atılımında artış
- • Kalsiyum atılımında artış (Hiperkalsüri)
- • Travma
- • Egzersiz
- • Ateş yüksekliği
- • Vücudun susuz kalması
- • Üriner sistemde kitle
- • Kanama bozuklukları
-
• Yalancı kanama nedenleri
- • Yiyecekler
- • Gıda boyaları
- • İlaçlar
- • Adet kanamasıdır.
Çocuklarda hematüri tanısı nasıl konmaktadır?
Hematüri tanısı idrar daldırma çubuğu testi ve eş zamanlı yapılacak idrar mikroskopisi ile konulmaktadır. İdrar mikroskopisi ile idrar daldırma çubuğu testinde saptanan kanın gerçekten var olup olmadığının doğrulanması çok önemlidir. Ek olarak idrar mikroskopisinde kan hücrelerinin yapılarının değerlendirilmesi kanamanın böbreklerden mi yoksa idrar yollarını oluşturan diğer organlardan mı kaynaklandığı hakkında bilgi verebilmektedir.
Çocuklarda hematüri saptanması durumunda çocukların büyük çoğunluğunda ek tahliller gerekli değildir..
Çocuklarda özellikle mikroskopik hematüri saptanması durumunda hastaların büyük bir kısmında ileri tetkik ve tahlillere gerek duyulmamaktadır. Bu aşamada hastanın sağlık öyküsü, muayene bulguları ve aile ve/veya akrabalarında böbrek hastalık olup olmaması belirleyici olmaktadır. Genellikle hastanın öyküsü ve yapılan muayenesi normal olması durumunda mikroskopik hematürinin 4-6 hafta sonra tekrar değerlendirilmesi yeterli olmaktadır.
Gözle görülebilir (makroskopik) hematürinin çocuklarda en sık nedeni idrar yolu enfeksiyonudur. Bu nedenle aksi bir durum olmadıkça makroskopik hematürisi olan çocuklar idrar yolu enfeksiyonu açısından değerlendirilmelidirler. Bu konu hakkındaki Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu başlıklı yazımı okuyabilirsiniz. Çocuklarda üriner sistem taşı özellikle ciddi ağrının eşlik ettiği hematüriye neden olabilmektedir. Bu çocukların üriner sistem taşı açısından detaylı değerlendirilmesi son derece önemlidir. Yine Çocuklarda üriner sistem taşı başlıklı yazımı okuyarak bu konu hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Hematürisi olan çocuklarda ne zaman ileri incelemeler yapılmalıdır?
Bu hastalar, hematürisi olan çocukların küçük bir grubunu teşkil etmektedirler. Hastanın değerlendirilmesinde;
- • Uzun süre boyunca idrarda kanın devam etmesi veya tekrar etmesi,
- • Kan basıncı yüksekliği (hipertansiyon),
- • Ödem (vücutta şişlik),
- • İdrar miktarında azalma,
- • Büyüme geriliği,
- • Ailede genetik bir böbrek hastalık öyküsü olması
- • ve eşlik eden bir hastalık (özellikle romatolojik hastalıklar) varlığı saptanması durumunda ileri incelemeler çocuk nefrolojisi uzmanı tarafından hızla yapılmalıdır. Bu tetkikler hastanın özelliklerine göre kan tetkikleri, üriner sistemin detaylı olarak görüntülenmesi (bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme, sistoskopi), genetik testler ve böbrek biyopsisine kadar genişleyebilmektedir.
Çocuklarda hematüri tedavisi nasıl yapılmaktadır?
Yukarıda da belirtildiği üzere çocuklarda hematürinin birçok nedeni mevcuttur. Tedavinin temelini altta yatan sorunun saptanarak, bu sorunun ortadan kaldırılması oluşturmaktadır (Örn. idrar yolu enfeksiyonu tedavisi). Fakat mikroskopik hematürisi olan hastaların büyük bir kısmında bir neden saptanamamaktadır. Bu hastaların öyküsü ve muayenesinde sorun saptanmadıkça belirli aralıklar ile çocuk nefrolojisi uzmanı kontrolünde tutulmaları son derece önemlidir.